Paradox van de pelgrim

Een veel langer verhaal dan anders, over pelgrimszorgen, risicoparadoxen, persoonlijk gevoel en een plots hoestende lief in huis.

Mijn pelgrimspas. Dit is wat de foto je laat zien. Het bewijs van mijn pelgrim zijn.  Ik heb er vier. Santiago in 2015. Rome in 2016 en een gebroken tocht in 2018. Verder dan Bordeaux ben ik toen niet gekomen. Zelf zie ik mijn reis in 2017 langs de lutherstädte ook als een pelgrimage. Dit is wel twijfelachtig want Luther was mordicus tegen al dat bedevaart gedoe. Met goede gronden, maar daarover later meer.  De vierde pas ligt hier klaar. 2020 zou het weer moeten gebeuren. Waarschijnlijk zit het er niet in en blijf ik voorlopig een pelgrim op stal.

Ik pelgrim

Het leuk van pelgrim zijn is dat je het wordt door het te zijn. Geen opleiding, geen test, geen toelating, niks van dat al. Je bent pelgrim omdat je dit vindt. Ik ben het dus. Pelgrim. Waarom eigenlijk? Eerlijk gezegd heeft het weinig met mijn geloof te maken.  Ik dien er niemand mee, behalve mij zelf. Alhoewel de uitwerking uiteindelijk ook in het voordeel van mijn omgeving is. Vooral voor mijn lief in het bijzonder. Misschien moet ik dat even uitleggen. Voor de ongeduldigen onder jullie: het C-woord komt echt nog wel aan bod. Eerst even een gedachtespinsel over nut en noodzaak van bedevaarteren. Met een omweg langs iets totaal anders.

Onrust

‘Das Risikoparadox’ van Professor Ortwin Renn, daar staat het allemaal in. Een te korte weergave van zijn hypothese is dat we ons te druk maken over onbeheersbare risico’s. Met onrust als resultaat. Bezig zijn met beheersbare risico’s geeft daarentegen rust. Je zult begrijpen dat meneer de professor op dit moment een veel gevraagde deskundige is. Een leraar van onze tijd. Met mooie ideeën over archetypen in tijden van C-crisis. Publicaties in Duits en Engels. Een aanrader om eens te gaan googelen. Bijna zou ik zeggen een must voor iedereen die wil weten wat het met ons doet, deze C-tragedie. Waarom we reageren zoals we doen. Jullie, ik en mijn dierbare vriend Edouard.

Verlies

Welnu, na drie keer het C-woord terug naar de pelgrimstochten. Wat heeft dit nu met Renn te maken en in het verlengde de C-problematiek? Ik doe een poging. In 2014 begint in zo’n beetje deze tijd mijn eerste pelgrimstocht. Met wat omwegen bijna 2.700 km op de fiets naar Santiago de Compostella.  Daarna volgen er nog veel pelgrimstochten. Natuurlijk ben ik altijd goed voorbereid. Controle is mijn tweede naam.  Iedere keer trap ik er weer in. Het duurt even voordat je het doorkrijgt. Je verliest de controle. Over je tocht, jezelf, over alles. Thuis wordt een andere wereld. Kwijt raken is verder komen.

Onbenul

Laat ik het nog wat persoonlijker maken. Gymnastisch ben ik  een onbenul. Mijn lichaam is wat wrakkig. Iedere dag  tent opzetten, koken, wassen, afbreken, opruimen en inpakken eisen hun tol.  Met pijn naar bed en weer op. Gecombineerd met opgebroken wegen, uitgevallen veerboten,  dagenlang regen, fietspanne in nergenshuizen, overstromingen,  bedreigingen op straat, lekke slaapmatjes, plotselinge nachtvorst, geen eten door winkelsluiting, van de weg worden gereden, opgeheven campings, lekke tenten, lege gasflesjes, verregende kaarten en kapotte  accu van je navigatie is wat je zoal meemaakt. Perfect in lijn met de wet van Murphy op het meest ongunstige moment. Daar komt nog bij dat je als solofietser het alleen moet opknappen en soms dagenlang met niemand praat. Leuk is anders? Geenszins!

Overzicht

Dit alles maakt dat je alleen nog maar oog hebt voor de risico’s van die dag, op de plek waar je bent. Simpele vragen zoals wat is de juiste route, waar kan ik slapen, en waar vind ik eten? Meer is het eigenlijk niet. Wat een rust. Je daalt neer en komt tot jezelf. Je kunt niet anders. De oplettende lezer begrijpt het al: een egotrip. Niks anders aan je hoofd. Ik, mij en mezelf. Luther ziet het juist. Pelgrimeren is een avontuurlijke reis voor mensen die er zo nodig  echt even uit moeten.  Logisch dat hij het verbiedt. Geen christelijke ontsnapping meer aan het alledaagse. Nu heeft hij niet helemaal gelijk. Er is ook een andere kant aan de pelgrimszaak. Om die te zien moeten we weer even terug naar Renn en -daar komt hij weer- het C-woord.

Effect

Door al dat pelgrimgedoe heb ik wel geleerd om die onbeheersbare risico’s wat los te laten. Om niet alles te willen beheersen. Om de Renn- gedachte te pakken: ‘waar kan ik wel wat aan doen’.  Dingen te doen die effect hebben.  ‘Hou het klein’, zou Edouard zeggen. Soms ligt het voor de hand. Ik geef een voorbeeld. Een fors deel van de mensen die roken sterft voor zijn vijfenzestigste levensjaar.  De kans dat je aan Corona overlijdt is kleiner. Toch zie ik vandaag een middelbare man een sigaret roken, met een naar ondergeschoven mondkapje. Renn in de praktijk. Met mijn sporthart kan ik beter op mijn eten letten en veel bewegen dan mijzelf opsluiten en onder het bed kruipen.  Ik kan beter goed voor mijn geblesseerde lief zorgen door mijn kookkunsten op te krikken dan eindeloos te lezen over alles wat met het C-woord te maken heeft.  Zorgen voor onze buurvrouw heeft meer nut dan mij druk te maken over het mondkapjes tekort. En zo kan ik nog wel een tijdje door gaan.

Verplichting

Renn toepassen is eigenlijk een beetje Luther herhalen. Druk maken over risico’s in je eigen omgeving maakt het er niet makkelijker op. Die verre risico’s zijn vrijblijvend. Het doet er dan niet toe wat ik doe. Makkelijk praten heet dat.  Wat dicht bij je staat is zichtbaar. Niet vrijblijvend. Het vraagt wat van je. Je kunt er niet omheen leven. Je moet er een beter mens door worden, of je wil of niet.  Zo gaat dat met zelf opgelegde verplichtingen. Waarmee we ook we terug bij de pelgrimage. Uiteindelijk word je ook daar een beter mens van.

God

“En God dan, lieve Rob”, vraagt mijn lief. De kenners weten het: iedere morgen brengt mijn schat een lange rij van behoeftigen bij God. Er wordt niet opgestaan zonder deze voorbede. Ik schijn een geval apart te zijn laat ze wel eens doorschemeren. Een soort extra zorgtaak voor engelen. Ze praat er zonder schroom over en heeft nog altijd plaats op de lijst. Mooi  toch, hoe ze toch zo veel aan zo veel mensen denkt. Maar nu mijn lief nog steeds zit met een nare armblessure en zelfs vandaag is gaan hoesten en wat hoofdpijn heeft, is het de hoogste tijd  dat ik mijzelf eens voor dat altaar opstel met de vraag ‘En Gabriela dan, mijn God? Wilt u er ook voor haar zijn? ” Het zal wel loslopen maar het kan geen kwaad haar belangen eens naar voren te brengen.  

En God dan?, vraagt ze mij nogmaals. Is God er niet voor je geweest? Geen makkelijke vraag voor een nerd zoals ik. Natuurlijk wel, voel ik, maar zegt mijn verstand dat ook? Omgekeerde cognitieve dissonantie? Eigenlijk vat Mattheus 6:34 het hele Renn verhaal in een woord samen. De favoriet van mijn moeder. Lees het maar eens. Zelf past mij het lied wat ik naast het ‘Schipperslied’ al die reizen met mij meeneem: Amanda Strydom – Pelgrimsgebed. Mooi Zuid-Afrikaans en eigenlijk alles wat ik wil zeggen. En in deze C-tijd steeds vaker luister. Toch een beetje thuisgevoel. Via een omweg iets dichter bij God dan de nerd in mij toestaat.